Dobermann Kleuren

De Dobermann is een krachtig en intelligent ras, geliefd om zijn werkvermogen en indrukwekkende uiterlijk. De rasstandaard is opgesteld om zowel het uiterlijk als de gezondheid van het ras te waarborgen. Een van de belangrijke aspecten van de standaard is de toegestane vachtkleuren: zwart en bruin, beide met roestbruine aftekeningen. Maar wat gebeurt er als fokkers afwijkende kleuren zoals blauw, isabel (fawn) of wit fokken? In dit blog leggen we uit waarom dat onwenselijk is, zowel vanuit genetisch als gezondheidsstandpunt.

De achtergrond van kleur in de Dobermann

Vachtkleur bij honden wordt bepaald door meerdere genen die de productie en distributie van melanine, het pigment dat kleur geeft, regelen. De standaardkleuren zwart en bruin worden gecontroleerd door twee belangrijke pigmenttypes: eumelanine (voor zwart en bruin) en pheomelanine (voor roodachtige tinten).

Bij afwijkende kleuren zoals blauw en isabel zien we genetische mutaties in het dilutiegen (D-gen). Dit gen veroorzaakt een verdunning van de standaardkleur, wat leidt tot een lichtere of “verdunde” vachtkleur zoals blauw of isabel. Deze verdunde kleuren komen door een defect in het transport van melaninekorrels in de haarschacht. Hoewel dit op het eerste gezicht alleen een kleurkwestie lijkt, gaat het vaak gepaard met een reeks gezondheidsproblemen.

• Blauwe en Isabel Dobermanns: Deze honden dragen twee kopieën van het recessieve dilutie-allel (dd-genotype), wat verantwoordelijk is voor de verdunde kleur. Deze mutatie kan ook Color Dilution Alopecia (CDA) veroorzaken, een erfelijke huidziekte die leidt tot haarverlies en huidproblemen. Het dilutiegen heeft dus niet alleen invloed op de kleur, maar ook op de structuur en gezondheid van de vacht en huid.
• Witte Dobermanns: Het witte uiterlijk bij Dobermanns is te wijten aan een vorm van albinisme, veroorzaakt door een mutatie in het SLC45A2 gen. Dit gen beïnvloedt de productie van pigmentcellen, waardoor deze honden niet alleen wit worden, maar ook vatbaar zijn voor doofheid, slechtziendheid en huidkanker door hun gevoeligheid voor UV-stralen. Albinisme kan ook neurologische en gedragsproblemen veroorzaken door de afwijkende werking van zintuigen.

Gezondheidsrisico’s en functionele beperkingen

Honden met ongewenste kleuren lijden dus niet alleen aan esthetische afwijkingen; de onderliggende genetische mutaties brengen vaak serieuze gezondheidsproblemen met zich mee. Dit kan de levenskwaliteit van de hond aanzienlijk beïnvloeden.

• Color Dilution Alopecia (CDA): Zoals eerder genoemd, zorgt CDA ervoor dat de haren in verdunde kleuren dunner worden en sneller afbreken, wat leidt tot kale plekken. Het risico op secundaire huidinfecties is groter omdat de huid gevoeliger en minder beschermd is.
• Albinisme en Witte Dobermanns: Witte Dobermanns missen het beschermende pigment in hun huid en ogen, waardoor ze niet alleen gevoelig zijn voor ernstige medische aandoeningen, maar ook vaak gedragsproblemen vertonen als gevolg van slechter zicht en gehoor. Bovendien kunnen ze vanwege hun extreme gevoeligheid voor licht minder goed functioneren als werkhond.

De genetische basis van vachtkleur

Vachtkleuren bij de Dobermann worden bepaald door meerdere genen die de productie van melanine (pigment) regelen. Dit pigment bepaalt de kleur van het haar, de huid en de ogen. Voor mensen die genetische tests gebruiken, zoals van Embark of een vergelijkbare dienst, is het handig om te weten welke genen verantwoordelijk zijn voor bepaalde kleuren en hoe deze genen worden aangeduid.

• Zwarte Dobermanns hebben het dominante allel op het B-locus, dat de productie van eumelanine, oftewel zwart pigment, controleert. Genetische aanduiding: B/B of B/b (B staat voor zwart, en b voor bruin).
• Bruine Dobermanns hebben twee recessieve kopieën op het B-locus, wat resulteert in bruine pigmentatie. Genetische aanduiding: b/b.
• Blauwe Dobermanns (verdund zwart) hebben een mutatie op het D-locus die de kleur “verdund” maakt. Dit betekent dat de zwarte pigmenten lichter worden en blauw lijken. Genetische aanduiding: d/d.
• Isabel (Fawn) Dobermanns (verdund bruin) zijn genetisch bruin, maar hebben net als de blauwe Dobermanns twee kopieën van het recessieve d-allel, waardoor de bruine kleur verdund wordt tot een lichtere tint. Genetische aanduiding: b/b en d/d.
• Witte Dobermanns hebben een mutatie die leidt tot albinisme. Dit wordt veroorzaakt door een mutatie in het SLC45A2-gen. Albinisme betekent dat er geen of nauwelijks pigment wordt aangemaakt. Genetische aanduiding: c/c (waarbij c staat voor een albinistisch allel).

Wat als een hond een kleur draagt Maar niet vertoont?

Soms draagt een hond een genetisch allel voor een bepaalde kleur, zonder die kleur zelf te vertonen. Dit wordt aangeduid als heterozygoot voor dat allel. Een hond die bijvoorbeeld zwart is, kan een kopie van het recessieve bruin-allel dragen. Deze hond wordt dan genetisch aangeduid als B/b. Dit betekent dat de hond zelf zwart is (omdat zwart dominant is), maar drager is van bruin. Hoewel de hond zelf niet bruin is, kan hij het bruine allel doorgeven aan zijn nakomelingen.

Dit heeft invloed op de pups, afhankelijk van welke genen zij van hun ouders erven. Wanneer twee honden worden gefokt, kunnen zij verschillende combinaties van allelen doorgeven aan hun nakomelingen. Hier zijn enkele voorbeelden:

• Twee Zwarte Ouders (B/B): Alle pups zullen zwart zijn, omdat er geen recessieve bruine allelen aanwezig zijn.
• Een zwarte ouder (B/B) en een bruine ouder (b/b): Alle pups zullen B/b zijn (zwart, maar dragers van bruin), omdat ze één kopie van het dominante B-gen en één kopie van het recessieve b-gen erven.
• Twee zwarte ouders (B/b): De pups kunnen zowel zwart zijn (B/B) als bruin (b/b), afhankelijk van welke genen ze van hun ouders erven. De kans op een bruine pup is 25%, terwijl de kans op een zwarte pup (met of zonder bruin dragend) 75% is.

Conclusie

Verantwoord fokken betekent niet alleen aandacht besteden aan het uiterlijk van de hond, maar ook aan zijn gezondheid en welzijn. Het is belangrijk dat fokkers inzicht hebben in de genetica achter de vachtkleuren, zodat ze bewust kunnen beslissen welke combinaties ze vermijden om gezondheidsproblemen te voorkomen.

Het fokken van Dobermanns in afwijkende kleuren zoals blauw, isabel of wit kan aantrekkelijke, unieke honden opleveren, maar de genetische basis van deze kleuren gaat vaak hand in hand met ernstige gezondheidsrisico’s. Fokken volgens de rasstandaard is daarom niet alleen esthetisch, maar ook ethisch de juiste keuze. Door vast te houden aan de toegestane kleuren, beschermen we het ras tegen genetische aandoeningen. Een gezonde Dobermann is immers een hond die zowel fysiek als mentaal zijn oorspronkelijke taak als werkhond aankan.